Aile Hukuku

Aile Konutu Nedir? 2023

Aile Konutu Nedir?

Aile Konutu Kavramı 2002 tarihinde 4721 Sayılı Medeni Kanun ile Türk Hukukuna girmiş kavramdır.

Aile konutu kavramı eşlerin birbirlerine karşı yükümlülükleri, ortak mallarda tasarruf yetkilerinin çizilmesi ve aile birliğinin devamlılığı bakımından oldukça mühimdir.

TMK’da bazı maddelerde Aile Konutu kavramı anılmaktadır. TMK md.194’ün gerekçesinde Aile Konutu şöyle tanımlanmaktadır: ” Eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alan”

Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün TMK md. 194/3’te yer alan aile konutu şerhi ile ilgili 2002/7 nolu genelgesinde ise: “Aile Konutu, eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği ve düzenli yerleşim maksadıyla mekanları ifade ettiğinden, zaman ya da hafta sonu kullanmak amacıyla edinilen yazlık konut, dağ evi gibi konutlar TMK’nın 194.maddesi kapsamına girmediğinden bu yönde gelecek taleplerin karşılanmaması denilerek Aile Konutu’nun kapsamı çizilmek istenmiştir. “

Aile Konutu bazı istisnalar hariç olmak üzere her daim tektir.

Aile konutu niteliğinde olan lojmandan yararlanma hakkından vazgeçmenin diğer eşin rızası bağlı olduğu hakkında birtakım tartışmalar mevcuttur. Ancak eşin rıza vermesinin zorunluluk arz ettiği kanaati çoğunluktadır.

Yargıtay İçtihadına göre tapuda arsa vasfında görünmesine rağmen üzerinde aile konutu niteliğinde bina bulunan taşınmazın da tapu kaydına aile konutu şerhi verilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Aile Konutu Şerhinin nasıl yapılacağı hususu son dönemde ülkemizde aylık konut kira ücretlerinin ciddi ölçüde artması ve kiraya veren ev sahipleri ile kiracılar arasında pek çok uyuşmazlığın mevcut olması nedeniyle oldukça önem kazanmıştır. Kiracılar Aile Konutu şerhinin tapu siciline nasıl konulacağı konusunu merak etmekte ve araştırmaktadır.

Aile Konutu ailenin acı tatlı günlerini birlikte içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alandır. Bu nedenle kanun aile konutu şerhi verilmesine ve diğer eşin rızası olmadan bazı işlemleri yapamamasını öngörmektedir. Aile Konutu tapu siciline şerh verilmek suretiyle tapu müdürlüklerinden yaptırılabileceği gibi, Aile mahkemesinde tapu siciline şerh verilmesi talepli bir dava yoluyla da gerçekleştirilebilir.

Aile Mahkemesine açılan aile konutu davalarında hasım gösterilmesi zorunluluktur. Hasımsız açılan davalarda aile mahkemesi taraf teşkilinin sağlanması için davacı tarafa süre vermektedir ve bu süreçte davanın yöneltildiği davalının bildirilmesini talep etmektedir.

Aile Mahkemesine açılan davalarda yerleşim yeri, ikametgah adresleri, nüfus kayıt örneklerinin sunulması ispat bakımından kolaylık sağlamaktadır. Bunun dışında aile konutu şerhi davasında kiraya veren ile kira ilişkisinin ortaya konulması adına kira sözleşmesinin de sunulması gerekmektedir.

Kira sözleşmesi ile kiralanan konuta aile konutu şerhi verilmesinin yasal bakımdan imkan veren düzenlemeler mevcuttur. TMK 1009 .maddesinde açıkça kira sözleşmesinin tapuya şerh verilebileceği ifade edilmiştir. Aynı şekilde TMK 312. Maddesinde taşınmaz kiralarında sözleşme vasıtasıyla kiracının kiracılık hakkının tapuya siciline şerh verilebileceği düzenlenmektedir.

Aile Konutu Şerhi

Aile Konutu Tahliye Taahhüdü İlişkisi

Kiraya veren tarafından kiralayan ile kira sözleşmesi kurulduktan sonra kiralayan tarafından konutun  belirli bir tarihte tahliye edileceğine dair verilen taahhüde tahliye taahhüdü ya da taahhütnamesi denilmektedir.

Tahliye taahhütnamesinin geçerli olabilmesi için eşler tarafından birlikte imzalanmalıdır. Tahliye taahhütnamesinin eşlerden yalnızca biri tarafından imzalanmış olması tahliye taahhütnamesini geçersiz hale getirecektir. TMK md. 194’e göre eşlerden biri , diğer eşin açık rızası bulunmadığı takdirde aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez ve aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamayacaktır.  TBK md. 349’a göre ise : Aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazda, diğer eşin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesi feshedilemez.

Aile konutu ile ilgili tahliye taahhütnamesinin geçersiz kılınması bakımından aile konutunun tapu siciline şerh verilmiş olması gerekli değildir. Kiralanan konut eşlerin birlikte aynı evde oturmaya başlaması ile halihazırda aile konutu niteliğini kazanmaktadır. Tapu müdürlüğünde veya dava yoluyla verilmiş olan aile konutu şerhi bu nedenle kurucu bir şerh değil; tapu sicilinde açıklayıcı bir işleve sahip şerhtir.

Tahliye Taahhüdü kira sözleşmesinin feshine dair bir sözleşme olduğundan tahliye taahhüdünün yalnızca eşlerden biri tarafından imzalanıp, diğer eşin tahliye taahhüdünde imzasının yer almaması bu taahhüdü geçersiz kılacaktır. Eşlerin birlikte aile konutu olarak kullanılmak üzere kiraladığı ev kira sözleşmesi ile aile konutu tapu siciline şerh verilmeden önceki dönemde de aile konutu niteliğine sahiptir. Aile konutu niteliğine sahip olması durumu eşlerin birlikte konutta yaşamını sürdürmesi ile başlar. Nitekim evlenmeden önceki dönemde kiralanan ve birlikte yaşanılan konut, evlenmenin gerçekleşmesi ile aile konutu niteliğine sahip olması da mümkündür.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?

Aile konutu kira sözleşmesi ile TMK 1009 ve TMK 312.maddeleri uyarınca tapu siciline şerh verilebilmektedir. Aile konutu niteliği eşlerin birlikte yaşamayı sonlandırdığı ve nihayetinde boşanma kararının kesinleştiği tarihe kadar kiralanan konutta devam eden bir hukuki durumdur.

Tapu siciline şerh verilebilen aile konutu şerhinin kaldırılması hususunda bazı koşullar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu koşullar şunlardır:

  • Aile konutu şerhini karı ve koca birlikte başvuru yoluyla verdiyse, bu şerhin tekrar birlikte başvuru yoluyla kaldırılması ya da aile konutu şerhi tapuda eşlerden hangisinin lehine verilmiş ise lehine şerh koydurulan eşin talebiyle kaldırılabilir.
  • Aile konutu şerhi, taşınmazın maliki olmayan eşin talebi üzerine verilmiş ise yine o eşin talebiyle kaldırılır.
  • Eşlerden biri vefat etmiş ise aile konutu şerhin sağ kalan eşin talebiyle kaldırılır.
  • Aile konutunun terkinine ilişkin mahkeme kararı ile aile konutu şerhi kaldırılabilir.
  • Boşanma davasının kesinleşmesi ve evliliğin iptaline dair karar kesinleşmiş ise kesinleşme şerhi ile birlikte kararın tapu müdürlüklerine sunulması halinde aile konutu şerhi kaldırılır.
  • Aile konutu değişikliği halinde, aile konutunun değiştiğine dair ispatların ortaya konulması halinde aile konutu şerhi kaldırılır
  • Taşınmazın maliki tarafından aile konutu şerhi verilmiş ise; diğer eşin talebi veya rızası ile aile konutu şerhi kaldırılır.

Boşanmadan Sonra Aile Konutunun Durumu

Boşanma ya da ayrılık davası açıldıktan sonraki süreçte Aile Konutunun durumu eşler bakımından oldukça önemli ve araştırılan konulardan biridir.

Boşanma veya ayrılık davası açıldıktan sonraki süreçte TMK 169.maddesine göre hakim geçici olarak önlemleri re’sen almak durumundadır. Bu süreçte hakim öncelikle eşlerin bu yönde bir talebi olmasa dahi ve eşler arasında bu+ hususta bir anlaşma yoksa aile konutunun kullanımının kime ait olacağı hususunda bir karar vermesi gerekmektedir. Hakim bu konuda kararını verirken taşınmazın kimin mülkiyetinde olduğuna değil; takdir yetkisini kullanarak hakkaniyet durumunu inceleyecektir.

Taşınmazın aile konutu özelliği boşanma davasının kesinleşmesi ile sona erer. Aile konutu şerhi tapu siciline tescili dahi sağlanmış olsa da, boşanma davasının kesinleşmesi ile kendiliğinden hükümsüz hale gelmektedir.

Boşanma davasında karı ve koca aile konutlarında kira ile oturuyorlarsa, hakim gerektiği takdirde kiracı olmayan eşin konutta kalmasına karar verir ve bu durumda TMK md.254’e göre kiraya verenin kira sözleşmesinde doğan haklarını garanti altına almak için sözleşmede düzenleme yapılmasına evliliğin iptali veya boşanma davası kararı ile re’sen karar verebilir. Örnek olarak ; hakim aile konutunun kadına verilmesi uygun gördüğü takdirde, tapu memurundan konutun kadın adına tescilini re’sen isteyecektir.

Aile Konutu Tespiti Davası Açılabilir mi?

Aile Konutu Tespiti davası hakkında dayanak belge olarak tahliye taahhütnamesi sunulan tahliye talepli icra takibi muhatapları tarafından merak edilen ve araştırılan konulardan birisidir.

Aile Mahkemesine verilecek dava dilekçesi ile Aile Konutunun Tespiti ve Tapuya Şerh Talepli dava açılabilmektedir. Aile Konutu Tespiti ve Tapuya Şerh Talepli açılacak dava yaklaşık 3-4 ay içerisinde sonuçlanmaktadır.

Aile Konutu Tespiti Davası Masrafı

Aile Konutu Tespiti Davası 2023 yılında yeniden değerleme oranına göre harçlarda ve diğer yargılama giderleri yapılan artışla birlikte 1000-1100 TL arasında dava masrafı bulunmaktadır. Aile Konutu Tespiti ve Tapuya Şerh Talepli dava ile birlikte tedbir de talep ediliyorsa tedbir masrafı ile birlikte 1300-1400 TL arasındadır. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre Aile Konutu Tespiti Davalarında ödenecek ücret 9200 TL’dir. Yani Aile Konutu Tespiti Davaları toplamda 10.000-11.000 TL’ye mal olmaktadır.

Aile Konutu Tespiti Davaları ve Tapuya Aile Konutu Şerhi Talepli davalar teknik ve oldukça ayrıntılı bilgi ve yorumlama içerdiğinden sürecin bir avukat ile takip edilmesi hak kaybı yaşanılmaması açısından önemlidir.

Aile Konutu Şerhi ve Aile Konutu Tahliye Taahhütnamesi İlişkisi

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir