Tanık Nedir?

Tanık yargılama konusu olay hakkında duyu organlarından en az biri marifetiyle doğrudan veya dolaylı olarak öğrendiklerini, tanık dinlemeye yetkili makama sunan ve yargılamanın tarafı olmayan kişidir.

AİHS md.6/3-d’ye göre tanık kendine özgü bir anlama sahiptir. Tanık Nedir sorusunun AİHS(Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) bakımından yanıtı: “Tanık, kişisel olarak bilgi sahibi olduğu olaylar hakkında bir soruşturma çerçevesinde ifade vermeye davet edilen herhangi biridir” olarak ifade edilmektedir.

Tanıklık deneyim ve muhakemeden sonra insan bilgisinin kaynaklarından üçüncüsü olarak belirtilebilecek kadar önemli bir delildir. Tanıklık delili aynı zamanda tarih boyunca her zaman eleştirilerin odak noktasında bulunan bir delil türü olarak süregelmiştir.

Kimler Tanık Olabilir?

Tanık olabilmek yasa tarafından bazı koşullara tabi tutulabilmektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre tanıklık için herhangi bir kabiliyet şartı aranmamaktadır.

Akıl hastaları, akrabalar, çocuklar , sağır ve dilsizler ve yalan tanıklık suçundan mahkum olmuş kimseler dahi herkes tanık olabilir.

Tanık yargılamada taraf olmamalı ve üçüncü bir kişi konumunda yer alması gerekir. Hakim, Cumhuriyet Savcısı ya da müdafi de koşulların sağlanması halinde tanık olarak dinlenebilir.

Kolluk görevlileri (Polis, Jandarma vb.) olayın görgü tanığı olması halinde yargılamanın tarafı değilse tanık olarak dinlenmesi mümkündür.

Şüpheli ve Sanık ise taraf olduğu bir yargılamada tanık olarak dinlenemez. Kişi 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince şüpheli sıfatını aldığı andan itibaren artık tanık olarak dinlenemeyecektir.

Suç ortakları ise tanık olarak dinlenebilir ancak yargılamada bu kimselere yemin verilemez. Suç ortağı bir kimse yalnızca kendi fiilleriyle ilgili beyanda bulunuyorsa, sanık kendi eylemine ilişkin dava açısından tanık olarak kabul edilemez.

Ceza davasında Mağdur ve Suçtan Zarar Gören ise kamu davasına katılmadığı sürece tanık olarak dinlenebilir. Ceza davasına Müdahil olan kimse ise yargılama taraf olduğundan tanık olarak dinlenemez.

Bilirkişi ve Tercümanların ise özel yeteneği, eğitimi ve uzmanlığı sayesinde olay hakkında edindiği bilgiler olabilir. Bu nedenle bilirkişi ve tercümanlar da tanık olarak dinlenebilecektir.

Tanıklık Kamu Görevi midir?

Yetkili makamlar önünde tanık olarak dinlenilen kimseler, kamusal faaliyete yasa hükmü gereği katıldıklarından yalnızca söz konusu görevi yerine getirdikleri esnada ve yalnızca bu görev yönünden kamu görevlisi olarak kabul edilmektedir.

Tanığın tanıklık sıfatı ve dolayısıyla kamu görevlisi sıfatı, yetkili merci tarafından görevlendirildiğinin bildirilmesi amacıyla tebligatın kendisine tebliği tarihinden itibaren başlamaktadır.

Tanık Nasıl Konuşmalıdır?

Tanıklık, tanığın dava konusu olayla ilgili bildiklerini tanık dinlemeye yetkili olan makamlara anlatmasıdır. Tanık beyanı ise tanığın uyuşmazlık konusu olayla ilgili edindiği bilgileri sunarken yapmış olduğu sözlü açıklamalardır. Tanık olan kimse yargılama esnasında bildiklerini mahkemeye sunduğunda tanığın beyanı delil aracı halini alır ve beyanın sunulduğu yetkili makam söz konusu tanık beyanının maddi gerçeği gösterdiğine kanaat getirirse tanık beyanı bu aşamada delil niteliğini kazanır.

CMK md.52 ‘ye göre tanık beyanı sözlü olmalıdır. Tanık beyanında duyu organlarından en az biri marifetiyle öğrendiği beyanını mahkemeye sunmalıdır. Tanık duyduklarını ve gördüklerini anlatabileceği gibi; somut olayın aydınlatılmasında bazen bir koku, tattığı bir lezzet veya dokunduğu bir nesne etkili olabilir. Tanık olayı bizzat görmüş olabilir veyahut başkasından duyduklarını da mahkemeye nakledebilir.

Tanığın bilgi edinme şekli, tanık beyanının delil değeri bakımından oldukça önemlidir ve doğrudan edinilmiş bir bilgi , dolaylı bir şekilde edinilen bilgiye nazaran delil değeri daha fazladır.

Ceza Muhakemesinde , tanığın beyanlarının somut olaya ve gerçeğe uygunluğunu değerlendirmek; tanığın psikolojisini , algılamasını ve diğer kişisel unsurlarını, özetle tanığın inanırlılık ve güvenilirliğini tespit etmek hakimin görevidir. Hakim gerekli gördüğü taktirde tanığın güvenilir olup olmadığını test etmek amacıyla dahi başkaca bir tanık dinleyebilir.