Konşimento Nedir?

Konşimento nedir sorusunun yanıtı genellikle denizcileri ve uluslararası deniz ticareti ile ilgilenen şirketlerin kapsamına girmektedir. Konşimentoya halk arasında yaygın bir hata ile konişmento da denilmektedir.

Konşimento; yük teslim alındıktan sonra, taşıyan veya temsilcisinin (kaptan veya acentası) tek taraflı olarak düzenlediği, yükün taşınmak amacı ile alınmış olduğunu ve varma limanında konşimentonun haklı sahibi görünen kişiye teslim edileceği beyanını içeren; aynı zamanda navlun sözleşmesini ispat eden bir kıymetli evraktır.

Konşimento Ticaret Kanunu Md. 1228/1 ‘de şöyle tanımlanmaktadır: “Konişmento, bir taşıma sözleşmesinin yapıldığını ispatlayan, eşyanın taşıyan tarafından teslim alındığını veya gemiye yüklendiğini gösteren ve taşıyanın eşyayı, ancak onun ibrazı karşılığında teslimle yükümlü olduğu senettir.”

Konşimento farklı görüşler mevcut olsa da bir sözleşme değildir. Tek taraflı bir beyanı içermektedir. Tek taraflı bir beyan olarak, bir taahhüdü ihtiva eder, yani taşıyan tarafından yapılmış olan bir taşıma taahhüdünü içerir. Fakat, diğer bir yönü ile de daha önceden taraflar arasında yapılmış olan bir navlun sözleşmesini yansıtır ve varlığına karine teşkil eder. Bu husus Ticaret Kanunu’nun 237.maddesi 3.fıkrasında şarta bağlı olarak , yolculuk çarteri sözleşmeleri bakımından hükme bağlanmıştır. Yolculuk çarteri sözleşmelerine bağlı olarak yapılan taşımalarda, konşimentonun devri halinde, çarter sözleşmesinin bir nüshasının da konşimento ile birlikte devir edilmesi şartı ile , çarter sözleşmesinin hüküm ve şartları taşıyan tarafından konşimentonun yeni hamiline karşı da ileri sürülebilir. 

Kanun, zaman üzerine çarter (time charter) sözleşmesini, navlun sözleşmesi olarak kabul etmediği için, benzer bir hüküm zaman çarteri bakımından söz konusu edilmemiştir. Buna rağmen, bu kuralın, kıyasen zaman çarteri sözleşmelerinde de uygulanması mümkündür.

Kırkambar sözleşmelerinde çoğu zaman ayrıca ve sözleşmenin bütün ayrıntılarını içeren yazılı bir navlun sözleşmesi düzenlenmediği için, taşımanın konşimentoda yer alan şartlara bağlı olarak kabul edilir. Bununla beraber, tarafların, aralarında navlun sözleşmesi olarak nitelendirilebilecek bir anlaşma yapılmış bulunduğunu ve şartlarının konşimentodaki şartlardan farklı olduğunu iddia ve ispat hakkı mevcut olmalıdır.

Konşimento yukarıda kısaca işaret olunduğu üzere, yükün teslim alındığını ve yetkili/haklı hamiline teslim edileceğine dair bir beyanı ihtiva eder. Bu itibarla Konşimento:

• 1)Yükün, konşimentodaki kayıtlar dairesinde taşınmak üzere, taşıyan tarafından teslim alınmış olduğuna ilişkin beyan ve taahhüdü içerir.
• 2)Yükün, yine konşimento kayıtları çerçevesinde, onun haklı hamiline teslim edileceğine dair, taşıyan tarafından yapılmış beyan ve taahhüdü içerir.

Birinci kayıt ile esasında yükün üzerindeki doğrudan zilyetliğin taşıyana geçmiş olduğu beyan edilmiş olur. İkinci kayıt ile de, bilmukabele, yük üzerindeki doğrudan zilyetliğin, varma limanında, konşimentonun haklı hamiline nakledileceği taahhüt edilmiş olmaktadır.

Konşimento Ne Demek?

Konşimento Türk Ticaret Kanunu’nun 1228.maddesinde tanımlandığı üzere taşımacılık sözleşmelerinde ispata yarayan , tek taraflı beyan ve taahhüdü içeren bir kıymetli evraktır.

Konşimento Türleri Nelerdir?

Konşimento Türleri’ni ikili bir ayrıma tabi tutarak açıklamak yerinde olacaktır.

1. Hukuki Fonksiyon Bakımından Konşimento Türleri

Konşimento, hukuki fonksiyon bakımından da iki alt türe ayrılmaktadır.

A. Tesellüm Konşimentosu (Mate’s Receipt, Received for Shipment Bill of Lading)

Tesellüm Konşimentosu yükler taşıyana teslim edildiği zaman, fakat fiili yüklemeden önce verilen konşimentodur. Özellikle kırkambar sözleşmelerinde yükler genellikle geminin yükleme limanına erişmesinden daha önce taşıyana veya yetkili acentasına teslim edilir ve karşılığında tesellüm konşimentosu düzenlenir.

Yüklerin gemiye fiilen yüklenmesini takiben, yükleme konşimentosu kesilebileceği gibi, yüklerin konduğu geminin adı ve yüklemenin tamamlanmış olduğu gün ve saat üzerine şerh edilerek, tesellüm konşimentosu, yükleme konşimentosuna dönüştürülmüş olur.

Tesellüm konşimentosunun düzenlenebilmesi için de yüklerin taşıyanın zilyetliğine geçmiş olması gerekmektedir.

B. Yükleme Konşimentosu ( On-Board Bill of Lading, Shipped Bill of Lading)

Yükleme konşimentosu, taşınacak malların fiilen gemiye yüklenmesi ve dolayısı ile de taşıyanın doğrudan zilyetliğine geçmesinden sonra düzenlenir. Mutad olarak kaptan, bazen de taşıyanın bu hususta yetkili acentası tarafından düzenlenmektedir.

Konşimento Düzenleyen Bakımından da İkiye Ayrılır:

1) Taşıyan Konşimentosu

2) Donatan Konşimentosu

Konşimento, bir navlun sözleşmesi ilişkisi çerçevesinde düzenlenen belge olması bakımından, doğal olarak taşıyan veya yetkili temsilcisi, çoğunlukla kaptan ya da acentası tarafından düzenlenir. Bunun yanı sıra, donatanın veya yetkili temsilcisinin de ve taşıyanın iznini almaya gerek olmadan konşimento düzenleme yetkisi vardır. Böyle bir konşimentoda, taşıyanın adı gösterilmediği takdirde, donatan taşıyan sayılır ve konşimentodan doğan borçlar bakımından taşıyan olarak sorumluluk taşır.

Temiz Konşimento ( Clean Bill of Lading)

Konşimento düzenlenirken, yükle ilgili bilgilerin yükletenin beyanlarına göre konşimentoya yazılması gerekir; buna karşılık taşıyanın bu bilgilerin doğruluğu hakkında konşimentoya belli şerhler koyma yetkisi vardır. Yükle ilgili kayıtlar hakkında şerh içermeyen konşimento Temiz Konşimento olarak adlandırılır ve yük üzerine yapılan tasarruflarda , doğal olarak, temiz konşimento istenir.

2. Kıymetli Evrak Olması Bakımından Konşimento Türleri

Konşimento, TK md.1228/3’e göre kıymetli evrak olma yönünden nama , emre ve hamiline olarak düzenlenebilir.

A. Nama Yazılı Konşimento

Nama yazılı konşimento TK. Md. 654’de ifade edildiği üzere belli bir kişinin adını ihtiva eder şekilde düzenlenmiş, fakat ayrıca ‘emre’ veya ‘emrine’ kaydı konmamış olan ve kanunen de emre yazılı senetlerden sayılmayan bir senet türüdür.

Nama yazılı konşimento alacağın temliki yolu ve senedin teslimi ile devredilebilir. Bu itibarla, devir edene karşı ileri sürülebilecek olan kişiler def’iler de dahil olmak üzere , bütün def’iler devir alana karşı da ileri sürülebilir.

Nama yazılı konşimento, gönderilenin adına düzenlenebileceği gibi, yükletenin, taşıtanın ve hatta kaptanın adına da düzenlenebilir.

Yükün teslimi istemek hakkı adı yazılı bulunan bu kişiye veya konşimentonun, alacağın temliki (TBK md. 183 vd.) ve senedin teslimi yolu ile devir edilmiş olduğu kişiye ait olur.

B.Emre Yazılı Konşimento

Emre yazılı (to order) konşimento, uygulamada en çok kullanılan konşimento türüdür. Konşimento yasal açıdan emre yazılı senetlerden olmadığı için, emre yazılı olduğu konşimentonun metninde açıkça belirtilmiş olmalıdır.

Emre konşimento düzenlenmesi için, metne bir kişinin ismi yazıldıktan sonra veya ‘emrine’ kaydı ilave edilir ya da sadece ‘emre’ kaydı konulur. İsim yazılmadan sadece ‘emre’ kaydı bulunan konşimentonun, yükletenin emrine düzenlendiği kabul edilir.

Emre konşimentoda yükün teslimini istemek hakkının devri için konşimentonun ciro edilmesi ve teslimi gerekir. Emre yazılı konşimentoya hamil bulunan kişi , son ciro beyaz ciro olsa dahi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşılabiliyor ise , haklı hamil sayılır.

Ciro, konşimentoda şeklen hak sahipliğini ispat eden bir unsurdur fakat cironun teminat fonksiyonu yoktur; konşimentodan doğan borçların ifa edilememesi halinde, hamil cirantaya veya cirantalara rücu edemez.

Ciro, konşimentodan doğan hakları lehdara intikal ettirme fonksiyonuna sahiptir fakat cirantanın konşimentonun dışında haiz olduğu haklar da varsa bunlar ciro edilene geçmez; mesela yükün hasara uğraması sebebiyle doğan tazminat hakları talebi ciro edilene geçmeyecektir.

Bir emre yazılı konşimentoyu iktisap edene karşı taşıyan, ancak konşimentonun metninden anlaşılan def’iler ile konşimentonun hükümsüzlüğüne ilişkin def’ileri ve bir de senet hamiline karşı kişisel olarak sahip olduğu def’ileri ileri sürebilir.

 C. Hamiline Konşimento

Konşimentoda hiçbir kişinin adı yazılmamış ise veya konşimentoda ‘hamiline’ ibaresi geçmesi halinde Hamiline Konşimento olarak tanımlanır. Yükün teslimi istemek hakkı ,senede zilyet bulunan kişiye aittir ve bu hak senedin teslimi ile intikal eder.

Konşimento Örneği

Konşimento Örneği ihracat ve ithalat yapan firmalar tarafından araştırılan bir taşıma sözleşmesi örneğidir. Konşimento Örneğinde yer alan boşlukları doldurarak konşimento düzenlenmesi mümkündür ancak bazı menfi ve müspet zararlar ile karşılaşmamak adına bir avukatın kesinlikle hukuki yardımını almanızı tavsiye ederiz.

 

 

Konşimento İngilizcesi ve Diğer Dillerde Konşimento Kelimesi

Konşimento kavramı Uluslararası Deniz Ticaretinde kullanılması yanı sıra ticaretin diğer alanlarında da sıklıkla kullanılan bir terimdir. Konşimentonun kökeni İtalyanca “conoscimento” kelimesinden gelmektedir.

Konşimento ile ilgili bazı terimlerin Hukuk İngilizcesi yönünden bilinmesinde fayda vardır.

Konşimento: Bill of Lading

Temiz Konşimento : Clena Bill of Lading

Kirli Konşimento: Unclean Bill of Lading

Rezervli Konşimento: Claused Bill of Lading

Hasarlı Yüklenen Yükü Belirten Konşimento: Foul Bill of Lading

Hamiline Konşimento: Bearer Bill of Lading

Kıymetli Yüke Konşimento Navlunu: Ad Valorem Freight

İsimsiz Konşimento : Open Bill of Lading

Fransızca

Konşimento: Connaissement

Emre Yazılı Konşimento: Connaissement à Ordre

Almanca

Konşimento: Konossement

Rusça

Konşimento: коносамент

Arapça

Konşimento: بوليصة شحن على بياض

İspanyolca

Konşimento: Conocimiento de Embarque

Yunanca

Konşimento: φορτωτική

Japonca

Konşimento: 船荷証券

Çince

Konşimento: 提单

Fince

Konşimento: Konossementti

Konşimento Talimatı Nedir?

Konşimento talimatı konşimentonun üzerine nakliye için duyulacak bilgi ve beyanlar yazıldıktan sonra nakliye firmasına teslim edilmesi olarak tanımlanabilir.

Konşimento talimatında şu bilgi ve beyanlar yer alabilir:

• İhracatçı Firmanın Ticaret Unvanı ve Adres Bilgileri
• İthalatçı Firmanın Ticaret Unvanı ve Adres Bilgileri
• Navlunun Teslim Edileceği Yer Bilgisi
• Yükleme Yeri
• Yükleme Tarihi
• Yüklenen Malın Cinsi, Adet Bilgisi ve Ambalaj Bilgileri
• Yüklenen Malın Brüt Tutar Üzerinden Kilosu
• Teslim Türünü, Şeklini ve Araç Bilgilerine İlişkin Evrak

İhracat yapan firma veya imalatçı firma yukarıda yer alan bu bilgileri konşimentonun üzerine yazarak Nakliye Firmasına gönderir. Nakliye yapmakla yetkili firmanın elinde Konşimento Talimatı bulunmadan yükleme yapması mümkün değildir. Konşimento Talimatı yükleme yapılmasına ilişkin bir talimatı içerir.