İş hukukunun en temel hedeflerinden biri işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesine karşı korunması ve işçiyle işveren arasındaki iş ilişkisinin sürekliliğinin sağlanmasıdır. İş hukuku, işçinin maddi ve ekonomik yönü ile beraber kişiliğini, onurunu, sağlık ve beden bütünlüğünü koruma amacı ile doğmuş ve iş sözleşmesinin zayıf tarafı olan işçiyi koruma görevi üstlenmiştir. -İş hukukunun en önemli konularından ve amaçlarından biri işçi ile işveren arasındaki çalışma ilişkisinin mevcudiyetini korumak ve işçinin işini güvence altına almaktır. Halk arasında ‘ işe dönüş davası ’ veya ‘ işe geri dönüş davası ’ da denilmektedir.
- İşe iade davası, iş sözleşmesinin işveren tarafından keyfi olarak feshedilmesine karşı önlem almayı sağlayarak işçilere iş güvencesinden yararlanma hakkı verir.
- İşe iade davası geçerli bir fesih nedeni olmaksızın işveren tarafından işten çıkartılan işçinin tekrar işe iade için başvurulan bir dava türüdür.
- İşe iade davası , işçinin iş güvencesini sağlar ve çalışmadığı işten ayrı kalınan zaman diliminde uğramış olduğu zararları tazmin etmesini mümkün kılmaktadır.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşe iade davası açma süresi bakımından kanun birçok detaylı hükümler öngörmüştür. İşe iade davası açma süresi bakımından en çok dikkat edilmesi gereken konulardan biri işçinin arabulucuya başvurma süresidir. İşçinin arabuluculuk kurumuna başvurusu işe iade davası açma süresi yönünden dava açmak için zorunludur.
İşe iade davası açmak isteyen işçi için işe iade davası açma süresini şu şekilde özetleyebiliriz:
- İşveren tarafından iş sözleşmesi feshedilen işçi fesih bildiriminden sebep gösterilmediği veya geçerli bir sebep bulunmadığını iddia ediyorsa, işçi adresine gelen fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurmak zorundadır.
- Arabuluculukta işçi ve işveren arasında anlaşma sağlanamazsa, arabuluculuk son tutanağı düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içerisinde , işçi , iş mahkemesinde işe iade davasını açmalıdır.
İş Kanunu işe iade davası açma süresine ilişkin 1 aylık ve 2 haftalık usuli süreler öngörmektedir. Bu sürelerin geçirilmesi halinde işçinin işe iade davası açma hakkı sona erer.
İşçinin arabulucuya başvurmadan doğrudan iş mahkemesinde işe iade davası açması halinde dava reddedilir. İşe iade davası ret kararı taraflara re’sen tebliğ edilir. Arabulucuya başvurulmadan açılan işe iade davasının ret kararı kesinleştikten sonra yapılan tebliğlerin taraflara ulaşmasından itibaren tekrar 2 hafta içerisinde arabulucuya işe iade davası açmak için başvurulması mümkündür.
İşçi İçin İşe İade Davası Açma Süresi Ne Zaman Başlar?
İşe iade davası açma süresi yani bir başka deyişle işe iade davalarında zorunlu dava şartı olan arabuluculuğa başvurma süresi ne zaman başladığı konusu dava hakkının kaybedilmemesi açısından önem taşıyan bir husustur.
- İşe iade davası açma süresinin başlaması için mutlaka işverenin iş sözleşmesine dair fesih bildirimini yazılı olarak yapması gerekmektedir
- İşveren, iş sözleşmesinin neden feshedildiği hususunu açık ve kesin bir şekilde işçinin adresine tebliğ olan iş sözleşmesi fesih bildiriminde belirtmek zorundadır.
- İşverenin sözlü olarak yaptığı iş sözleşmesi fesih bildirimleri dava açma süresini başlatmayacaktır.
- Arabulucuya başvurulması gereken 1 aylık süre fesih bildiriminin işçiye tebliğ edilmesinden itibaren başlar.
- İş mahkemesi bu süre içinde işçi tarafından işe iade davası açılıp açılmadığı hususunu kendiliğinden araştırır.
İşveren, İş Kanunu Md.19 ve Md.20 uyarınca, yazılı bildirimde bulunmadıysa ve işçinin iş sözleşmesini feshetmişse, işçi yönünden işe iade davası açma süresi başlamaz ve dolayısıyla işverenin işe iade davasında hak düşürücü sürenin aşılmış olduğuna dair savunması geçersiz olacaktır.
İşçi işe iade davası açmak istiyorsa süresinde fesih bildirimine itirazını fesih bildirimi işçiye tebliğinden itibaren 1 aylık süre içerisinde arabulucuya yapmalıdır. Arabulucuya başvurma süresi geçtikten sonraki itirazlar arabulucu tarafından kendiliğinden dikkate alınarak itirazın süresinde yapılmadığı gerekçesiyle reddedilmelidir. Arabulucuya itiraz işçi tarafından süresinde yapılmadıysa işçiye tebliğ edilen bildirimdeki fesih sebebi geçerli bir fesih nedeni olarak kabul edilir ve bütün sonuçları doğurur.
İşe İade Davası Şartları
İşe iade davası şartları bakımından sürecin dikkatli bir şekilde yürütülmesi ve takip edilmesi gerekir. İşe iade davası şartları işçiler yönünden karmaşık ve anlaşılmaz hükümler içermemektedir. Uygulamada en çok karşılaşılan sorunlardan biri bu tür davaları işçinin kendisi açması ve takip etmesi sebebiyle yüksek oranda hak kayıplarına uğramasıdır .Bu tür davalarda mutlaka bir avukattan destek alınmasını tavsiye ediyoruz.
İşe iade davası şartları genel ifade ile şunlardır:
- Genel Dava Şartları Mevcut Olmalıdır.
- İş Kanunu ve İş Mahkemeleri Kanunu’nda belirtilen şartların gerçekleşmesi gerekir.
- İşçinin Dava Haklarını Kullanabilmesi için 4857 Sayılı İş Kanunu Md.20’de belirtilen tüm şartlar gerçekleşmelidir.
İş Kanunu ve İş Mahkemeleri Kanunu’nda yer alan bir kısım işe iade davası şartlarını incelediğimizden bundan sonraki kısımda yalnızca 4857 Sayılı İş Kanunu 20.maddesinde yer alan işe iade davası şartlarını inceleyeceğiz.
- İş güvencesi kapsamında dahil olan işçiler, işe iade davası açabileceğinden işçinin iş güvencesi kapsamında olması işe iade davası şartlarındandır. İşçinin, İş kanunu veya Basın İş Kanunu’na tabi bir iş sözleşmesi mevcut olmalıdır.
- İşçi 30 veya daha fazla işçi çalıştırılan bir işyerinde çalışıyor olmalıdır.
- İşçinin işyerindeki kıdemi en az 6 ay olmalıdır.
- İşçi işletmenin veya işyerinin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili veya yardımcısı niteliğinde bir işçi olmamalıdır.
- İşçinin belirsiz süreli bir sözleşmesi ile çalışıyor olması ve ayrıca bu sözleşmenin işveren tarafından sona erdirilmiş olması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler veya işten kendisi ayrılan işçi madde hükmünün dışında kalmakta olup işe iade davası şartlarını karşılamadığından dava açamaz.
- İş Kanunu Md.19 kapsamında işverenin fesih bildirimini yazılı olarak yapması ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmesi zorunludur.
İşe İade Davası Sonuçları
İşe iade davası sonuçları her işçi bakımından farklılık gösterebilir. İşe iade davası sonuçları işçi yönünden davanın kazanılması halinde işçinin işe geri dönüşüyle sonuçlanır veya bazı tazminat hakları söz konusu olabilir. İşe iade davasının sonuçları işverenin yaptığı fesih bildiriminin haklı veya haksız olmasına göre değişmektedir. İşe iade davasının sonuçlarına göre işçinin yapması gereken bazı işlemler bulunmaktadır.
- İşçi işe iade davasını kazanırsa, işe iade davası kararının kesinleşmesinden itibaren işe geri dönüş için 10 gün içerisinde işverenine başvuruda bulunmalıdır. İşveren, işçinin yaptığı başvurudan itibaren 30 gün içerisinde işçiyi işe başlatmalı veya işçinin tazminatlarını ödemelidir.
- İşveren işçiyi 30 günde işe geri çağırırsa işçi 4 aylık boşta geçen süre tazminatını alıp işe başlamalıdır. Fakat işçi işe başlamak zorunda değildir.
- İşveren işçiyi işe iade davasının kazanılması halinde işçinin yaptığı başvuru üzerine süresinde geri çağırmazsa boşta geçen süre tazminatı ve işe başlatmama tazminatı ödemek durumunda kalır.
İşe İade Davası Sonucu İşçinin İşe Başlamaması
İşçinin, işverenin işe geri dön çağrısına haklı bir sebebi olmadan işe iade davası sonucu işçinin işe başlamaması durumunda işveren tarafından gösterilen ve işe iade davasında haksız olduğu tespit edilen fesih sebebi geçerli hale gelir. Dava hiç açılmamış gibi sonuçlarını doğurur ve haliyle işçi tazminat haklarını alamaz.